Rau quả luẩn quẩn chờ giải cứu: Áp lực bán tươi trong mùa vụ ngắn

Trực tiếp trải nghiệm áp lực căng thẳng trong mùa vải, bà Đỗ Linh Nhâm, Phó giám đốc Công ty CP xuất nhập khẩu thực phẩm Toàn Cầu (Bắc Giang), chia sẻ: “Vải thiều Lục Ngạn là đặc sản, rất ngon nhưng mùa vụ thì rất ngắn, làm ngày làm đêm làm sao để bán giao hàng thật nhanh vì quả vải không để lâu được và giá trị kinh tế vì thế không cao”.

Cũng theo bà Nhâm, ngoài vải tươi thì nhu cầu về vải đông lạnh, vải xoáy long (vải đã tách hạt bằng công cụ chuyên dụng – PV) chế biến đóng hộp từ các đối tác nước ngoài rất lớn mà không cách nào đáp ứng nổi vì mùa vụ vải quá ngắn. Khảo sát nhu cầu đối tác năm nay, Toàn Cầu phải bảo quản khoảng 600 tấn nhưng với năng lực hiện nay, doanh nghiệp này chỉ trữ được 300 tấn để làm vải đóng hộp cho khách quen từ nhiều năm nay. “Vải xuất khẩu tươi tiềm ẩn rất nhiều rủi ro trong vận chuyển, kiểm dịch, chi phí logistic lớn, dễ hư hỏng nhưng trong khi sản phẩm chế biến nhu cầu lớn, đầu ra ổn định thì không có nguyên liệu để làm sau vụ”, bà Nhâm nói.

Ở phương diện khác, ông Nguyễn Đình Tùng cho biết do giá cước hàng không tăng rất cao nên năm nay số lượng vải xuất tươi không nhiều. Vì thế, doanh nghiệp này thử nghiệm công nghệ vải thiều đông lạnh khi rã đông vẫn giữ được hương vị gần như nguyên vẹn như khi ăn trái tươi. Năm đầu tiên chào hàng, các đối tác nước ngoài “chốt” mua 200 tấn.

“Người tiêu dùng ở bất cứ quốc gia nào vẫn ưa chuộng tiêu thụ sản phẩm tươi, chỉ những nơi nào không có sản phẩm tươi hoặc rất khó khăn vận chuyển buộc họ chuyển sang sản phẩm chế biến. Ngay ở VN, thu nhập của người dân chưa thể so sánh với các quốc gia phát triển nhưng nhiều người tiêu dùng sẵn sàng bỏ ra 400.000 – 500.000 đồng để mua 1 kg táo của Mỹ, nho của Nhật hay kiwi của New Zealand”, ông Tùng đúc kết và cho rằng bán tươi là kênh mang lại giá trị, lợi nhuận cao nhất. Nhóm sản phẩm thứ hai đưa vào sơ chế bảo quản đông lạnh, giá bán chỉ còn 40 – 50%. Nhóm sản phẩm đưa vào chế biến giá còn lại là 20 – 30%. Cách phân loại này là hài hòa và bắt buộc phải làm.

“Chúng ra phải chú trọng vào công nghệ bảo quản để đưa trái cây tươi vươn đến các thị trường xa, đồng thời phải tập trung đầu tư vào chế biến cho những sản phẩm không xuất khẩu, không bán tươi hoặc có bị hư hỏng một phần thay vì đổ đi để tăng giá trị và tạo ra một nền nông nghiệp bền vững”.

Ông Nguyễn Đình Tùng (Tổng giám đốc Công ty xuất nhập khẩu Vina T&T)

“Vấn đề nằm ở chỗ tại sao Trung Quốc nhập vải VN về rồi lại xuất đi Mỹ bán tràn lan. Trong khi VN là vùng sản xuất vải thiều rất lớn lại không thể xuất khẩu qua Mỹ với số lượng lớn được. Cùng một loại trái cây, tại sao hàng Thái Lan có thể đi xa khắp thế giới còn VN chỉ loanh quanh thị trường gần. Nhiều loại táo của Mỹ cũng thế, đều là trái tươi, có mùa vụ cả nhưng hết vụ 1 – 2 tháng họ vẫn có sản phẩm xuất khẩu”, ông Tùng đặt vấn đề và dẫn chứng: Trong các loại quả VN hiện chỉ có quả dừa bảo quản 60 – 70 ngày, nhãn đông lạnh khoảng 40 – 50 ngày, sầu riêng đông lạnh bóc múi có thể bảo quản kéo dài trên 1 năm. Những sản phẩm này có thể xuất khẩu khắp nơi trên thế giới. Đối với quả tươi xuất khẩu đi các thị trường xa như Mỹ, EU thì thời gian bảo quản tối thiểu khoảng 30 ngày. “Tất cả đều nằm ở công nghệ bảo quản”, ông Tùng khẳng định.

Thế nhưng công nghệ bảo quản, chế biến lạc hậu, quy mô nhỏ đang khiến nhiều loại trái cây, rau củ chỉ có thể bán tươi trong mùa vụ ngắn, dẫn đến nông dân, doanh nghiệp gồng mình gánh chịu áp lực tiêu thụ. Rau quả, trái cây vì thế cũng bị mất giá trị, không có lợi thế cạnh tranh.